پوشه کار چیست ؟
در دنیای امروز ، در تمامی نظام های آموزشی ، روند یادگیری دانش آموز به طور مستمر مورد بررسی قرار می گیرد . حال آنکه با تغییر نظام آموزشی ایران به ارزشیابی کیفی – توصیفی ، این نکته حائز اهمیت است که برای سنجش و ارزیابی یک دانش آموز دیگر نمره پایانی او در درس مورد استفاده قرار نمی گیرد . در ارزشیابی کیفی – توصیفی در تلاشیم تا یادگیری در دانش آموز اثر بخش باشد . به این معنا که معیاری عددی همچون نمره و یا امتحانات کاغذی به تنهایی قادر به نشان دادن توانایی و میزان یادگیری یک دانش آموز نیستند . یکی از ابزار های بسیار مهم در این نظام آموزشی که یاری گر آموزگار ، دانش آموز و اولیاست ، پوشه کار نام دارد .
پوشه کار که با نام های دیگری همچون کارنما ، سنجش پرونده ای و پوشه عملکرد نیز شناخته می شود ، ابزاریست برای نشان دادن روند یادگیری دانش آموز در طول سال . در واقع پوشه کار قطعات پازلی است که تصویر کلی این پازل ، یادگیری دانش آموز و اثر بخشی آن در زندگی است . تمامی دروسی که دانش آموزان در مدرسه می آموزاند صرفا به این خاطر نیست که دانستن این موارد جزئی از استاندارد های جهانی است . بلکه ما این آموخته هارا به دانش آموزان یاد می دهیم تا بتوانند بازتاب آنها را در زندگی روزمره خویش مشاهده کنند و از آن به خوبی استفاده کنند .
“پوشه کار ابزار مهم ارزشیابی کیفی توصیفی است . چرا که با نمایش قطعات یا شواهد یادگیری دانش آموز در کنار هم ، تصویری کامل از یادگیری ها او را درهمه ی دروس با هدف و سازمان منظمی ارائه می نماید . “صفر تا بیست ارزشیابی کیفی توصیفی دکتر بهمن قره داغی
ساده ترین تعریفی که می توان از پوشه کار داشت این است که مجموعه ای از کارهای داشن آموز را با هدف نشان دادن موفقیت های جمع آوری کنیم . و در نهایت مورد استفاده قرار دهیم .
” پوشه کار عبارت است از مجموعه ای از نمونه کار های دانش آموزان که در فرایند یاددهی – یادگیری هدفمند جمع آوری گشته ، آگاهانه انتخاب گردیده و منظم سازمان دهی شده و بیانگر میزان تلاش ، پیشرفت و موفقیت های دانش آموزان است . به عبارتی همچون آلبومی ، تصاویر گوناگون و در مسیر رشد دانستن ، توانستن و به کار بستن دانش آموزان را ، در مراحل مختلف فرایند یادگیری ، به نمایش و قضاوت می گذارد ، که به معلم ، دانش آموز و والدین هنگام بررسی و مشاهده ی آن ، اطلاعات ارزشمندی را ارائه می دهد تا بر آن اساس تلاش ها ، فعالیت ها و اقدامات خود را پیگیری ، سازماندهی ومدیریت نمایند . ” صفر تا بیست ارزشیابی کیفی – توصیفی دکتر بهمن قره داغی
پوشه کار به دانش آموز کمک می کند :
- شاهد رشد و پیشرفت خود است و درنتیجه اعتماد به نفسش افزایش می یابد .
- می تواند اشتباهات خود را بشناسد و آن ها را اصلاح کند . این کار باعث می شود تا از ریسک کردن نهراسد و جرئت پذیرش اشتباهات و اصلاح آنها را داشته باشد . پس خود را در فرایند آموزش سهیم می داند .
- به او فرصت م یدهد تا بین آموخته هایش ارتباط بر قرار کند و مهارت خود ارزیابی ( بنیادی تریت اصل در اصول تعلیم و تربیت )در او تقویت شود .
- می تواند از طریق پوشه کار میزان توانایی ها و دانش خود را مستند کند .
- می تواند با مرور پوشه در سال های متوالی نسبت به توانایی ها و قابلیت های خود آشنا شود و آگاهانه تر نسبت به آینده تحصیلی و شغلی خود تصمیم گیری کند .
پوشه کار به آموزگار کمک می کند :
- با مرور پوشه کار هر داشنآموز ،قابلیت های او را به درستی شناسایی و با توجه به تئوری هوش های چند گانه ، برای آموزش وی ، برنامه ریزی نموده و با اطمینان بیش تر و بر اساس دلایل مستند در مورد او قضاوت کند .
- با توجه به فعالیت های مستمر دانش آموز ، ضمن آشکار کردن استعداد ها و توانایی های منحصر ، امکان تولید دانش ، نوآوری و خلاقیت را فراهم می کند .
- از طریق پوشه کار هویت فردی دانش آموز را مورد توجه قرار دهد .
پوشه کار به اولیا کمک می کند :
- در جریان روند آموزش فرزندشان قرار گیرند . نقاط قوت و ضعف او را بشناسند و نقش مثبت ، سازنده و فعالی در هدایت تحصیلی او داشته باشند .
انواع پوشه کار :
پوشه کار را می توان به سه نوع تقسیم کرد :
- فراورده ای : یعنی پوشه کار بهترین کارها ، که برای نشان دادن موفقیت های یادگیرنده تنظیم می گردد.
- فرایندی : پوشه کاری است که به منظور معرفی رشد پیشرفت دانش آموز به کار می رود .
- فراورده ای – فرایندی : در این پوشه کار منتخبی از کار های دانش آموز ( به انتخاب معلم و گاه دانش آموز ) به منظور ارائه ی تصویری از وفقیت ها ، رشد و پیشرفت او ، گردآوری و گلچین می گردد . در واقع این نوع پوشه کار مد نظر ارزش یابی کیفی – توصیفی است .
نکاتی که باید در پوشه کار رعایت کنیم :
- حتما مشخصات دانش آموز بر روی جلد پوشه کار باشد. در این صورت می توانیم پوشه ها را به عنوان مثال به ترتیب الفبا طبقه بندی کنیم . در نظر داشته باشد که پوشه می تواند هر چیزی باشد و این به سلیقه آموزگار بستگی دارد .
- پوشه کار را به صورت درس به درس تقسیم کنید و برای هر درس یک نمون برگ فهرست محتوا قرار دهد . در فهرست محتوا باید نوع ابزار ( یعنی مستند از چه نوعی است مثلا آزمون مداد کاغذی است) ، تاریخ و ملاک انتخاب ( یعنی معلم به چه دلیل آن را انتخاب کرده مثلا یک نمونه کار به منظور نشان دادن مفهوم جمع است . ) و در نهایت ارزیابی آموزگار با بیان عددی از یک تا چهار . ( یک یعنی تحقق بسیار کم و چهار تحقق بسیار زیاد . )
- مشاهدات و مستندات به ترتیب تاریخ باشد و بر روی همه موضوع آن و همچنین بازخورد توصیفی آموزگار یادداشت شده باشد .نمونه کار بدون بازخورد و موضوع ارزشی برای سنجش ندارد و قرار دادن آن در پوشه کار معنایی ندارد. قرار است با این مستندات و بازخورد ها به سیر پیشرفت دانش آموز پی ببریم .
- برگه خود ارزیابی دانش آموز و همسال سنجی (به صورت ماهانه )و والد سنجی (به صورت فصلی )در پوشه قرار گیرد .علاوه بر این که آموزگار دانش آموز را مورد ارزیابی قرار می دهد ، حتما به صورت ماهانه دانش آموز پوشه خود را مشاهده کند و عملکرد خویش را مورد بررسی قرار دهد . علاوه بر این دانش آموزان به صورت دو به دو پوشه یک دیگر و عملکرد یک دیگر را بررسی کرده و نظر خود را بیان و یادداشت کنند . در پایان هر فصل هم والدین پوشه فرزند خویش را بررسی کنند و نظرات خود را یادداشت کنند .
- در پایان هر ماه یا دو ماه یکبار پیشرفت تحصیلی – تربیتی دانش آموز همراه با توصیف عملکرد برای هر درس قرار گیرد .
- در پایان سال و یا هر ترم یک توصیف عملکرد پیشرفت تحصیلی – تربیتی برای دانش آموز یادداشت شود .
با توجه به موارد ذکر شده نمون برگ هایی که مورد نیاز آموزگار است تا بتواند بهترین پوشه را آماده کند ، شامل :
1/مشخصات روی جلد
2/شرح حال دانش آموز
3/فهرست محتوا
4/خود ارزیابی دانش آموز
5/خود ارزیابی آموزگار
6/ارزیابی آموزگار
7/ارزیابی والدین
8/پیشرفت تحصیلی -تربیتی دانش آموز در سال تحصیلی
9/همسال سنجی
برگرفته از کتاب صفر تا بیست ارزشیابی کیفی -توصیفی دکتر بهمن قره داغی